Het leven is te kort voor chit-chat

Mensen veranderen in het bewustzijn dat ze niet lang meer te leven hebben. Ik heb dat van dichtbij meegemaakt, toen mijn vader na een periode van longziekte koos voor euthanasie. Ondanks dat dit een erg moeilijke en verdrietige periode was, heeft het ons ook dichter bij elkaar gebracht.

Ik had het grootste deel van mijn leven een moeizame relatie met mijn vader. Veel gesprekken verliepen stroef en geforceerd. We verzeilden vaak in discussies die uiteindelijk alleen maar leidden tot frustratie.

In de laatste maanden van zijn leven leek er iets te veranderen. Ik realiseerde me dat er nog een hoop dingen waren in zijn leven waar ik eigenlijk nog weinig vanaf wist. Onze gesprekken veranderden van toon. De moeizame en frustrerende gesprekken maakten plaats voor nieuwsgierigheid—en het bracht ons nader tot elkaar. Waar de discussies afstand creëerden, zorgden de nieuwsgierigheid voor verbinding.

Anders gezegd: onze gesprekken werden authentieker.

De titel van dit artikel ‘Het leven is te kort voor chit-chat’ had ik al eens als note op Substack geplaatst. Daarop kreeg ik reacties als

Chit-chat maakt het leven wel interessant […] Je kunt lekker conclaveren met elkaar!

en:

Het leven is niet te doen zonder chit-chat.

En daar ben ik het natuurlijk niet mee oneens. Wie houdt er nou niet van een goede gezellige babbel?

Maar ik bedoel iets specifieks met chit-chat: inauthentieke gesprekken.

Bij inauthentieke gesprekken is er sprake van een dubbele agenda. Het gaat de gesprekspartners niet om het gesprek zelf—het is bedoeld om iets voor elkaar te krijgen. Misschien praat men vooral om het ego te voeden, om breed de feitenkennis te etaleren. Of er is alleen een gesprek omdat de stilte pijnlijker is.

Dat is het gevoel wat ik grote tijd kreeg in de gesprekken met mijn vader. Dat we praatten om het praten, niet vanuit oprechte interesse. Het voelde soms een soort toneelstukje.

Dat wil niet zeggen dat ik liever al die tijd emotionele, zware gesprekken met hem had gehad—het type gesprek waar we misschien achteraf hadden moeten moeten bijkomen. Het tegenovergestelde van chit-chat is niet per se een serieus of emotioneel gesprek; het tegenovergestelde is een authentiek gesprek.

Ook lol maken kan authentiek zijn… Zolang het niet geforceerd leuk is, maar aansluit bij hoe we ons voelen. Zo lang we maar niet het gevoel hebben dat we een belangrijk deel van zichzelf niet kwijt in het gesprek.

In een authentiek gesprek is er ruimte voor het hele spectrum aan emoties.

Vaak praten we met elkaar alsof er nooit een einde komt aan ons leven, alsof we alle tijd van de wereld hebben.

Diep van binnen weten we beter. Het leven is eindig, en alles wat we doen heeft een opportunity cost.

Dit is waarom de naderende dood ook betekenis in het leven kan blazen. Mijn vader had steeds minder tijd en energie voor chit-chat. Hij focuste zich steeds minder op zijn oppervlakkige kennissen, en maakte alleen nog tijd voor goede vrienden en familie. Er was meer ruimte voor echte gesprekken.

Het overlijden van mijn vader was een van de meest emotionele periodes van mijn leven, maar ook een van de meest betekenisvolle. Ik had het zeker niet willen missen.

En tegelijkertijd was het pijnlijk—juist toen onze band begon te verbeteren, moesten we afscheid nemen. Hoeveel betekenisloze lucht hebben we in elkaars richting voortgebracht? Hoeveel goede gesprekken hadden we kunnen hebben als we eerder onze maskers hadden afgezet?

We hoeven niet te wachten tot de laatste jaren van ons leven om ons te realiseren dat al dat keuvelen kostbare tijd inneemt. Tijd die we ook hadden kunnen besteden aan authentieke gesprekken. In feite hebben we allemaal niet lang meer te leven. Oliver Burkeman berekende het: we hebben zo’n 4000 weken. Schandalig weinig.

We zijn complexe wezens, elk met een uniek verhaal. In elk gesprek hebben we de kans om wat meer te weten te komen over de persoon voor ons.

Of laten we op zijn minst wat lol maken.

Het leven is te kort voor chit-chat.

Ik sta op een kruispunt: ga ik verder in de wetenschap, of word ik liever journalist of schrijver? Het Culturele Ik is naast een hobby een poging om me als schrijver te ontwikkelen en een portfolio op te bouwen. Als je hieronder je e-mailadres achterlaat, krijg je nieuwe essays gratis in je inbox. Zo mis je er nooit één, én je steunt mij er ook mee. Klik op het hartje als je het stuk waardeerde, of laat een reactie achter om te vertellen wat je ervan vond.

Vond je dit interessant? Dan zijn deze essays ook iets voor jou: